ការណែនាំអំពីការចងចាំនិម្មិត
សក្ខីកម្មរបស់ ពៅ លីម
«ដូចអ្នករស់នៅទីក្រុងទាំងអស់ដែរ ខ្មែរក្រហមបានបង្ខំខ្ញុំឱ្យចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥។ ខ្ញុំបានឃើញសាកសពជាច្រើននៅតាមផ្លូវទៅកាន់ជំរំការងារ។ បើយើងមិនធ្វើដូចទាហាននិយាយទេនោះ គេនឹងសម្លាប់យើង»។
សក្ខីកម្មរបស់ អ៊ា គឹមស្រ៊ុន
«ខ្ញុំមានបងប្អូនបួននាក់ ពីរនាក់បានស្លាប់ក្នុងរបប ប៉ុល ពត។ ខ្ញុំបានចាប់រៀបការដោយបង្ខំ។ ខ្ញុំមិនដឹងថារៀបរាប់ពីភាពអត់ឃ្លានរបស់ខ្ញុំក្នុងសម័យខ្មែរក្រហមយ៉ាងណាទេ។ ខ្ញុំបានបន់ស្រន់ជារៀងរាល់ថ្ងៃឲ្យខ្ញុំអាចទទួលបានអាហារបន្ថែមទៀត»។
សក្ខីកម្មរបស់ ឈូក វន្នី
«ខ្មែរក្រហមស្អប់ពួកចាមឥស្លាម។ ទាហានបានកាត់សក់ខ្ញុំដោយកាំបិតសាច់។ យើងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យយំឡើយ ទោះបីយើងត្រូវបានគេធ្វើបាបក៏ដោយ។ ក្រោមរបប ប៉ុល ពត យើងត្រូវគេចាត់ទុកខ្ញុំអាក្រក់ជាងឆ្កែទៅទៀត»។
សក្ខីកម្មរបស់ ហុង សាវ៉ាត
“ឪពុកម្តាយរបស់ខ្ញុំទើបតែត្រូវបានសម្លាប់។ ខ្ញុំនៅក្មេងណាស់។ កម្មាភិបាលចង់រំលោភខ្ញុំ។ ពួកគេបាននាំខ្ញុំចូលទៅក្នុងគុម្ពោតព្រៃក្បែរនោះ។ ខ្ញុំមានផ្ទៃពោះ។ ក្រោយមក កូនប្រុសខ្ញុំ និង ខ្ញុំប្រឈមនឹងការរើសអើងពីអ្នកភូមិផ្សេងទៀត»។
សក្ខីកម្មរបស់ ខាំ នីវណ្ណ
ខ្ញុំមានអាយុ ១៣ ឆ្នាំពេលលំបាកបានចាប់ផ្តើម។ ខ្ញុំចង់យំពេលខ្ញុំនិយាយអំពីសុបិន្តអាក្រក់ខ្មែរក្រហម។ ទាហានធ្វើបាបខ្ញុំ ពួកគេចង់សម្លាប់គ្រួសារខ្ញុំ។ បើយើងមិនខំធ្វើការលំបាកទេ គេនឹងវាយយើង។
សក្ខីកម្មរបស់ ខៀវ សារ៉ាត់
“ខ្ញុំបានប្រយុទ្ធក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិល តាំងពីឆ្នាំ ១៩៧៣។ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច យើងបានជួបប្រទះនូវសុបិន្តអាក្រក់មួយ។ ទោះជាខ្ញុំឈឺខ្លាំងក៏ខ្ញុំត្រូវប្រឹងប្រែងធ្វើការខ្លាំងដែរ។ មនុស្សជាច្រើននៅជុំវិញយើងបានស្លាប់។ វានៅតែលងខ្ញុំដល់ពេលឥឡូវនេះ” ។
Khiev Choun
I cooked for the cadres, and my neighbors. They took my husband away; I could not help him. I saw the Khmer Rouge took monks away for execution. I'd like to advise the younger generations to seek justice and help each other.
Sam Chhun Hieng
I faced a lot of difficulties during the Khmer Rouge regime. They forced me to overwork. Children were separated from their parents. Husbands were separated from wives. I want to remind the young generation: Please be vigilant! Prevent this regime from ever happening again!
Pen Sorn
During Pol Pot, we all suffered like the turtle in the shell because that regime was very cruel. I urge the youth: Please be united and protect our nation!
Chan Tha Siekly
How did the Khmer Rouge regime happen? How did it collapse? Which year?
Kong Phina
At that time, there were more than two million people including police officers. Why did Pol Pot take control of the country and kill Cambodians?
Phan Samnang
Why did the Khmer Rouge regime split families apart?
ការនិយាយអំពី លោក ស្វាយ កែន
លោក ស្វាយ កែន ដែលត្រូវបានគេគោរពយ៉ាងខ្លាំងក្នុងនាមជាជីតាសិល្បៈសហសម័យក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃទី ១១ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០០៨ ក្នុងជន្មាយុ ៧៦ ឆ្នាំ។ ក្នុងឆ្នាំដដែលនោះ ផលិតករភាពយន្តជនជាតិអាឡឺម៉ង់ លោក នីកូ មេស្ទើហាមហ៍ (Nico Mesterharm) និង សហការីខ្មែរ លោក ឡាច ចន្ថា បានធ្វើការសម្ភាសន៍សិល្បករដែលបង្រៀនខ្លួនឯងម្នាក់នេះអំពីជីវិតរបស់គាត់។
គម្រោងខ្យល់
លោក ហ្គាន់ធើរ អេកធើរ (Günther Uecker) (កើតឆ្នាំ ១៩៣០) គឺជាជាងចម្លាក់ជនជាតិអាឡឺម៉ង់ វិចិត្រករអរូបី វិចិត្រករបំភាន់អុបទិច និង វិចិត្រករតំឡើងគ្រឿងសិល្បះ។ លោកបានធ្វើដំណើរមកប្រទេសកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ ជាកន្លែងដែលលោកបានបង្កើតស្នាដៃជាបន្តបន្ទាប់នៅកន្លែងរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធប្រល័យពូជសាសន៍កម្ពុជា “ទួលស្លែង”។ បទសម្ភាសន៍នេះត្រូវបានដឹកនាំដោយលោកបណ្ឌិត ចូហានើស អដិនថល (Johannes Odenthal)នៃសាលាសិល្បៈទីក្រុងប៊ែកឡាំង។
ចំការម្រេច
មុនបុគ្គលជ្រុលនិយម ប៉ុល ពត ឡើងកាន់អំណាច នៅឆ្នាំ (១៩៧៥-៧៩) ម្រេចកំពតត្រូវបានចាត់ទុកជាម្រេចល្អបំផុតនៅលើពិភពលោក។ និស្សិតភាពយន្តក្នុងស្រុក និងផលិតករភាពយន្តអន្តរជាតិ ធ្វើដំណើរមកកាន់ភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចងក្រងឯកសារអំពីការរៀបចំម៉ាកយីហោឡើងវិញ ព្រមជាមួយនឹង ជំហានដំបូងរបស់ប្រទេសឆ្ពោះទៅរកសេដ្ឋកិច្ចផ្អែកលើទីផ្សារក្នុងឆ្នាំ ២០១០។
ចាន់ពិសីកើតឆ្នាំ ១៩៨៣៖
“ខ្ញុំជាសិល្បករខ្មែរម្នាក់ ហើយខ្ញុំមានឈាមខ្មែរ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់ខ្លាំងណាស់នៅពេលដែលខ្ញុំបាន លឺអំពីប្រជាជនកម្ពុជា ១,៧ លាននាក់ដែលបានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ទោះបីខ្ញុំមិនបានរស់នៅក្នុងសម័យនោះក៏ដោយ មានអារម្មណ៍ភ័យរន្ធត់ចំពោះសកម្មភាពរបស់ប៉ុលពតខ្មែរក្រហមដ៏កាចសាហាវ និងអំពើដែលប្រព្រឹត្តិលើប្រជាជនស្លូតត្រង់ទាំងនេះ។ ពិសីបានសិក្សាផ្នែកសិល្បៈនៅ PHARE (សាលាហ្វាពន្លឺសិល្បៈ) នៅស្រុកកំណើតខេត្តបាត់ដំបងពីឆ្នាំ ១៩៩៧ ដល់ ២០០២។ អ្នកនាងបានផ្លាស់មករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញដើម្បីបន្តការសិក្សានៅវិទ្យាស្ថាន SETEC (២០០៣ - ២០០៤) ជាកន្លែងដែលអ្នកនាងបន្តធ្វើការជាសិល្បករ គ្រូបង្រៀនសិល្បៈ និងជាអ្នកគូររូប។
“ខ្ញុំជាសិល្បករខ្មែរម្នាក់ ហើយខ្ញុំមានឈាមខ្មែរ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់ខ្លាំងណាស់នៅពេលដែលខ្ញុំបាន លឺអំពីប្រជាជនកម្ពុជា ១,៧ លាននាក់ដែលបានស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ទោះបីខ្ញុំមិនបានរស់នៅក្នុងសម័យនោះក៏ដោយ មានអារម្មណ៍ភ័យរន្ធត់ចំពោះសកម្មភាពរបស់ប៉ុលពតខ្មែរក្រហមដ៏កាចសាហាវ និងអំពើដែលប្រព្រឹត្តិលើប្រជាជនស្លូតត្រង់ទាំងនេះ។ ពិសីបានសិក្សាផ្នែកសិល្បៈនៅ PHARE (សាលាហ្វាពន្លឺសិល្បៈ) នៅស្រុកកំណើតខេត្តបាត់ដំបងពីឆ្នាំ ១៩៩៧ ដល់ ២០០២។ អ្នកនាងបានផ្លាស់មករស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញដើម្បីបន្តការសិក្សានៅវិទ្យាស្ថាន SETEC (២០០៣ - ២០០៤) ជាកន្លែងដែលអ្នកនាងបន្តធ្វើការជាសិល្បករ គ្រូបង្រៀនសិល្បៈ និងជាអ្នកគូររូប។
ឆាត ភាស័ត កើតឆ្នាំ ១៩៧០៖
ស្នាដៃរបស់ខ្ញុំបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងពីមុន និងឥឡូវនេះ។ ខ្ញុំគូរអំពីសេចក្តីស្លាប់និងអំពើហឹង្សាប៉ុន្តែខ្ញុំសង្ឃឹមនិងសុបិន្តថា វានឹងឆ្ពោះទៅមុខទៀត។ ព្យែរសាត បានភៀសខ្លួនទៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ១៩៨១ ហើយបានចាប់ផ្តើមគូរគំនូរជាយន្តការដោះស្រាយ។ ក្រៅពីនេះគាត់ធ្វើការជាមួយមនុស្សដែលប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តផ្សេងទៀត។ គាត់តាំងទីលំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសកម្ពុជា។
ស្នាដៃរបស់ខ្ញុំបង្ហាញពីទំនាក់ទំនងរវាងពីមុន និងឥឡូវនេះ។ ខ្ញុំគូរអំពីសេចក្តីស្លាប់និងអំពើហឹង្សាប៉ុន្តែខ្ញុំសង្ឃឹមនិងសុបិន្តថា វានឹងឆ្ពោះទៅមុខទៀត។ ព្យែរសាត បានភៀសខ្លួនទៅសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ១៩៨១ ហើយបានចាប់ផ្តើមគូរគំនូរជាយន្តការដោះស្រាយ។ ក្រៅពីនេះគាត់ធ្វើការជាមួយមនុស្សដែលប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្តផ្សេងទៀត។ គាត់តាំងទីលំនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសកម្ពុជា។
ឆាន ណាវ៉ាត់កើតឆ្នាំ ១៩៧៥៖
“កុមារទទួលបានការអប់រំតិចតួចណាស់ក្រោមរបបខ្មែរក្រហមដោយគ្រាន់តែទទួលការបណ្តុះបណ្តាលមនោគមវិជ្ជាប៉ុណ្ណោះ។ ក្មេងៗត្រូវបានគេបណ្តេញចេញពីឪពុកម្តាយហើយពួកគេមិនដែលដឹងពីភាពកក់ក្តៅក្នុងគ្រួសាររបស់ពួកគេឡើយ។ ណាវ៉ាតបានសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ (RUFA) និងបានឈ្នះរង្វាន់ទីមួយក្នុងការប្រកួតប្រជែងគូរគំនូរអេដស៍។ គាត់បានចូលរួមចំណែកក្នុងការតាំងពិព័រណ៍ជាក្រុមជាច្រើនហើយគាត់ក៏ធ្វើការជាមួយកុមារនិងសិល្បករបរទេសផងដែរ។
“កុមារទទួលបានការអប់រំតិចតួចណាស់ក្រោមរបបខ្មែរក្រហមដោយគ្រាន់តែទទួលការបណ្តុះបណ្តាលមនោគមវិជ្ជាប៉ុណ្ណោះ។ ក្មេងៗត្រូវបានគេបណ្តេញចេញពីឪពុកម្តាយហើយពួកគេមិនដែលដឹងពីភាពកក់ក្តៅក្នុងគ្រួសាររបស់ពួកគេឡើយ។ ណាវ៉ាតបានសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ (RUFA) និងបានឈ្នះរង្វាន់ទីមួយក្នុងការប្រកួតប្រជែងគូរគំនូរអេដស៍។ គាត់បានចូលរួមចំណែកក្នុងការតាំងពិព័រណ៍ជាក្រុមជាច្រើនហើយគាត់ក៏ធ្វើការជាមួយកុមារនិងសិល្បករបរទេសផងដែរ។